عطاالله مهاجرانی: در تبلیغ دین به جای مدارا از زبان قدرت استفاده کردهایم؛ با اجبار که نمیشود!
تاریخ انتشار: ۱۸ شهریور ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۶۴۳۴۱۶
در ادامه این یادداشت آمده است؛
متین جزو کلیدواژههای قرآن مجید است. واژهای خوشساخت و موسیقایی! در وصف «قوت» و «کید» به کار رفته است. هر دو مورد نیز سخن درباره خداوند متعال است، نیرو و قدرت و قوت خداوند متین است. یعنی هیچگونه سستی و تزلزل و اضطراب و دگرگونی و نیاز و ناتوانی و بینوایی و محدودیت و اثرپذیری در خداوند راه ندارد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
شاید تمثیلی ما را به شناخت موضوع نزدیکتر کند. کشتی که در دریاها سفر میکند. وقتی لنگر متناسب داشته باشد، ناخدا و سرنشینان کشتی از توفانها و گردابها هراسی ندارند. به تعبیر جلالالدین بلخی، کشتی که لنگر ندارد، کژ و مژ میشود: «چون کشتی بیلنگر کژ میشد و مژ میشد!» خداوند متین است، و دین او نیز متین است. بدیهی است دینی یا گرایش دینی که متناسب با سرشت انسانی است، به انسان طمانینه و تعادل و نیرو و پایداری و نشاط میبخشد.
پرسش مهمی که با آن روبهرو هستیم، این است که دین متین، چگونه معرفی و تبیین میشود؟ کدام مولفه، مهمترین وجه دین است؟ پیامبر اسلام هم به شکل ایجابی و هم سلبی، دین متین را تفسیر و تبیین کردهاند:
یکم: دین متین مبتنی و متکی بر «رفق» یعنی مدارا تحقق مییابد. مدارا را بایست به عنوان سلوک دینی برگزید. تعبیر پیامبر اسلام این است: «یا علی ان هذا الدین متین، فاوغل فیه برفق» ای علی! این دین متین است، با مدارا به ژرفای دین راه پیدا کن! «اوغل» به معنی ژرفکاوی و نگاهی است که افقهای دور دست را مینگرد. پیامبر نگفته است: «فادخل فیه» در این دین وارد شو. گفته است به ژرفای این دین راه پیدا کن. این امر با مدارا محقق میشود، نه با اجبار و سختگیری.
دوم: وجه دومی نیز در سخن پیامبر اسلام آمده است. دین نبایست بر جان انسان تحمیل شود و سنگینی کند. مثل اسب ناهمواری که انسان را به مقصد نمیرساند. افراط انسان را به سرانجام نمیرساند. ماهی در دریا، احساس سبکی میکند. اگر آب دریا آلوده یا مسموم باشد، ماهیان یا حتی نهنگها به سمت ساحل میآیند تا فرصتی برای زندگی پیدا کنند!
واقعیت این است، که ما در تبلیغ و ترویج و تبیین دین گاه و البته بیشتر از گاه، با جای مدارا و مرافقت، از زبان قدرت استفاده کردهایم. با اجبار خواستهایم دین را ترویج کنیم. نمیشود! چنانکه به عنوان یک موضوع و بلکه مساله اجتماعی ما در ایران، با کاهش جمعیت روبهرو هستیم. این امر را که نمیتوان با اجبار و فشار حل کرد. وقتی جوانان ازدواج نمیکنند، اگر هم ازدواج کردند، خانوادههای نو بنیاد، بنیادشان مستحکم نیست یا گرایشی به فرزندآوری نشان نمیدهند، پیداست، میبایست راه و رسم دیگری برگزید. اوحدی در جام جم در صفت پیشوای دینی یا راهنمای معنوی و اخلاقی سروده است:
شیخ را علم شرع باید و دین
حکمتی کان بود درست و متین
نفسی طیب و دمی مُشکی
سرو مغزی منزه از خشکی
حکمت در واقع، پل زدن بین خرد انسانی و عاطفه و احساس اوست. خرد ناب و عاطفه گرم. این آمیزه سرنوشتساز است. خردی که همواره زنده و مثل سرو سبز و روینده و خوشنماست. بیزار و بری از خشکی و سختگیری و تعصب و خامی است. گویی شعر اوحدی در واقع تفسیر یا تصویر سخن پیامبر است. همه مختصات سخن پیامبر اسلام در هر دو بُعد، اثباتی و نفی در این شعر آمده است. این موضوع هنگامی اهمیت بیشتری پیدا میکند، که مخاطب ما جوانان هستند.
آنان سخنان مختلف را میشنوند و میسنجند و داوری میکنند. در تعامل زنده و آنی با یکدیگر و بلکه با جهان هستند. مثل ماهی در دریای فضای مجازی شنا میکنند! در چنین موقعیت و احوال، اگر زبان تبیین دین، تبیین دین متین و زبانی مبتنی بر مدارا و محبت نباشد، به سخنان ما گوش نمیکنند. فاصله میگیرند. سکوت میکنند یا واکنش نشان میدهند. گسستهای نسلی و اجتماعی پیش میآید، مرجعیتهای فکری و اخلاقی آسیب میبینند و جامعه با ناهنجاری روبهرو میشود. چارهاش توجه و تاکید بر «دین متین» و مدارا و پرهیز از اجبار و افراط به عنوان خط مشی و سلوک است.
۲۷۲۲۰
برای دسترسی سریع به تازهترین اخبار و تحلیل رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن خبرآنلاین را نصب کنید. کد خبر 1811153منبع: خبرآنلاین
کلیدواژه: سید عطاءالله مهاجرانی پیامبر اسلام
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.khabaronline.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرآنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۶۴۳۴۱۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
کنگره جهانی امام رضا(ع) رسانهای برای بیان ظرفیت جهانی شدن سیره و آموزههای رضوی
دکتر احد فرامرز قراملکی، مدیر عامل بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی:ائمه(ع) همانند وجود نازنین پیامبر گرامی اسلام(ص) واسطهای میان وحی الهی و کلام خداوند با مردم هستند. این هویت واسطهای پیامبر(ص) و انبیا(ع) در اساس با چیزی که آن را رسانه میدانیم، مشترک است.
رسانه؛ هویت واسطهای دارد همان گونه که ائمه(ع) و پیامبر گرامی(ص) واسطه مقدسی میان امر قدسی و انسانها هستند. ائمه(ع) و پیامبر گرامی(ص) با توجه به اینکه بخشی از وحی هستند به معنای اعم کلمه، چون وحی در مفهوم کلام اسلامی فقط قرآن نیست. قرآن وحی نازل است و ائمه(ع) و پیامبران الهی وحی ناطق هستند و وحی به معنای اعم، همه این موارد را شامل میشود. وحی در معنای اعم یعنی کلام الهی و سنت پیامبر(ص) و سنت ائمه(ع) نیازمند واسطهای هستند که این واسطه بتواند پیام این وحی به معنای اعم را به مخاطبان امروزی برساند. علاوه بر آن ایجاد رغبت کرده و اقبال ایجاد کند و پذیرشی را بیافریند، این امر یعنی رسانه.
بنابراین میتوان نتیجه گرفت امروز رسانه میان وحی به معنای عام بین ائمه(ع) و پیامبر(ص) با مردم همان هویت واسطهای را ایفا میکند که در اصل ائمه(ع) میان خدا و مردم این واسطه بودن را ایفا میکردند. این نشان میدهد رسانه در ایجاد تعامل و ارتباط بین مردم در عرصههای مختلف و سنین گوناگون و ذائقههای مختلف و ارتباط با ائمه(ع) وظایف مهمی دارد و شاید کمتر چیزی به اندازه رسانه بتواند در ایجاد این ارتباط مؤثر سهیم باشد.
در بحارالانوار روایتی از پیامبر خدا(ص) در مورد یتیمان آل محمد(ع) آمده که حضرت فرموده است: «از یتیمی که پدرش را از دست داده سختتر، یتیمی کسی است که از امام خود بریده شده و توان دسترسی به او را ندارد و حکم مسائل دینی مورد ابتلایش را نمیداند. بدانید هر کس از شیعیان ما به علوم ما آگاه باشد، این شخصی که به شریعت ما آگاه نیست و دسترسی به ما ندارد، همچون یتیمی است در دامان او. بدانید هر کس او را هدایت و ارشاد کند و شریعت و احکام ما را به او بیاموزد، در جمع بهشتیان برین با ما خواهد بود». در همین راستا بافضیلتترین تکفل یتیم، آن سرپرستیای است که از یتیم اهل بیت(ع) سرپرستی کند. رسانه میتواند به سرپرستی ایتام اهل بیت(ع) کمک کند به این معنا که ایتام اهل بیت(ع) را زیر حمایت خود آورده و آنها را به اهل بیت(ع) برگرداند.
در همین راستا، کنگره جهانی امام رضا(ع) که رخدادی عظیم و جهانی است و مجموعه همایشهایی درباره امام رضا(ع) و اهل بیت(ع) را در برمیگیرد، با هدف حرکتی علمی، فرهنگی و تحقیقاتی در زمینه شناختن و شناساندن ائمه معصوم(ع) به ویژه امام رضا(ع) به جهانیان بیشتر از چهار دهه است که شروع به فعالیت کرده است. البته نخستین کنگره جهانی سال 1363 برگزار و تا سال 1372 سه کنگره دیگر در سطح بسیار بالا و با حضور اندیشمندان، علما، فضلا و مراجع تقلید عظام از سراسر جهان برگزار شد. این کنگره پس از توقفی 30 ساله و با تأکید تولیت محترم آستان قدس رضوی آغاز به کار کرد و پس از پشت سر گذاشتن چندین پیشنشست در داخل و خارج از کشور، هفته آینده و همزمان با دهه مبارک کرامت پنجمین دوره آن برگزار میشود و امید آن داریم کنگرههای بعدی هم هر دو سال یک بار برگزار شده و به رویکرد تمدنی امام رضا(ع) بیشتر از گذشته پرداخته شود.
برای کنگره جهانی امام رضا(ع) سعی شده مسئلهای کانونی که اکثریت بشر درگیر آن هستند، انتخاب شود. به همین دلیل موضوع کنگره پنجم که برای آن چندین پیشنشست هم برگزار شده، «عدالت برای همه، ظلم به هیچ کس» است؛ چرا که عدالت و تبعیض اساسیترین موضوع جهان معاصر است و جهتگیری این کنگره دستیابی به عدالت جهانی و مبارزه با ظلم جهانی است. ظلمی که برخاسته از تبعیض نژادی یا قومی، یا ظلم اشراف بر فقرا و شکلهای گوناگون ظلم باشد همگی موضوع این کنگره هستند. همزمانی این کنگره و موضوع آن با ظلمستیزی بیامان جبهه مقاومت و مردم فلسطین هم سبب شده مورد اقبال جدی قرار بگیرد.
تلاش میکنیم کنگره جهانی حضرت رضا(ع) دانشی در گوشهای و در داخل پوشهای ایجاد نکند، بلکه با کمک این کنگره و جشنوارههایی از این دست، معارف رضوی را در زیست روزمره انسانها در خانواده، تعاملات اجتماعی، تعاملات شغلی و... بکشانیم و نشان داده و بیان کنیم به سبک دیگری هم میتوان زندگی کرد. این کنگره با کمک رسانهها، خود رسانهای اثرگذارتر بوده و پیامی عالمگیر خواهد داشت و نشان میدهد افراد به هر آنچه از فطرت برمیخیزد شیفتگی دارند و از آن مهمتر اینکه معارف رضوی پاسخگوی نیازهای فطری بشر است.
امام رضا(ع) در روایتی که در صفحه 180 معانی الاخبار آمده، فرمودهاند: «إنّ النّاسَ لَو عَلِمُوا مَحاسِنَ کَلامِنا لَاتَّبَعُونا» یعنی اگر مردم زیباییهای سخنان ما را میشناختند، بیشک از ما پیروی میکردند. این روایت ثامن الحجج(ع) میتواند سرآغازی برای دوران جدید باشد که بتوانیم با امثال کنگرههای امام رضا(ع) سخن نیکوی حضرت را به گوش جهانیان برسانیم. در تمام برنامهها و کنگرههای مختلف مانند گفتوگوی ادیان، الهیات زیارت، مکتب و هنر رضوی و... تمام تلاش این است که بتوانیم محاسن کلام ائمه(ع) را نشان دهیم تا در آن صورت خود به خود تبعیت از آنان در جای جای زندگی رخ بدهد. محاسن کلام آن حضرت(ع) را باید در جزئیات امور و از سخنانشان بیرون آورد و نشان داد.
این حدیث شریف و کلام ثامن الحجج(ع) را شاقولی برای آزمون و جهتگیری تمام فعالیتهای علمی و فرهنگی آستان قدس رضوی و حرکت در راستای رسانهای کردن و بهره بردن از ظرفیت جهانی سیره و فرهنگ رضوی بر اساس فطرت انسانی میدانیم.
مریم احمدی شیروان